Nội dung chính
Trong những cơn mưa rào hoặc mưa bão bạn thường hay bắt gặp một tiếng nổ gầm vang kèm theo đó là một luồng điện rạch ngang giữa bầu trời, người ta gọi đó là sấm sét. Vậy sấm sét là gì? Cùng tìm hiểu hiệu tượng thú vị này trong bài viết của thoitiet.vn nhé.
Sấm sét là gì?
Sấm sét là sự di chuyển của các ion giữa mặt đất và các đám mây hoặc giữa các đám mây trái dấu với nhau. Nhiệt độ lúc này đạt ở mức 30.000 độ C tạo ra một dòng plasma phát sáng hình thành nên tia sét mà chúng ta thường thấy. Sấm sét còn xuất hiện trong các vụ phun trào núi lửa hay bão cát.
Sấm sét là gì?
Khi có một trận sấm sét, một tia điện sáng bừng rạch ngang qua bầu trời đi xuống mặt đất, đây người ta gọi là tia sét hoặc tia chớp. Tuỳ thuộc vào khoảng cách mà bạn đang đứng và bản chất của các tia sét mà âm thanh nghe được sẽ khác nhau, nhưng nhìn chung bạn sẽ nghe được một tiếng nổ rất lớn sau khi tia chớp loé lên, người ta gọi âm thanh này là tiếng sấm.
Sở dĩ bạn nghe thấy tiếng sấm sau khi thấy tia sét bởi vì âm thanh truyền đi trong không khí với tốc độ không cao, chỉ 360 m/s nhưng tốc độ ánh sáng lại nhanh hơn nhiều, đạt tới 299.792.458 m/s . Nên khi tia sét loé lên, bạn sẽ nhìn thấy ngay lập tức nhưng âm thanh tiếng sấm vẫn chưa kịp truyền tới tai của bạn, sau khoảng vài giây thì bạn mới nghe thấy nó. Nếu tia sét nổ cách bạn 1 km thì sau gần 3 giây bạn mới nghe được tiếng sấm.
Tại sao có sấm sét?
Như chúng ta đã tìm hiểu sấm sét là gì ở mục trên, sét là do sự di chuyển của các ion giữa các đám mây trái dấu. Vì thế, khi 2 đám mây tích điện trái dấu tới đủ gần, nó sẽ làm tăng hiệu điện thế giữa chúng lên cao (có thể lên đến hàng triệu vôn). Lúc này, một tia lửa điện sẽ phóng ra tạo nên hiện tượng sấm sét mà chúng ta thường thấy.
Tia sét không chỉ phóng ra giữa các đám mây với nhau mà nó còn có thể phóng xuống mặt đất. Bởi trong cơn dông, các đám mây thường mang điện tích âm (-), trong khi đó mặt đất do cảm ứng nên có điện tích dương (+), mật độ điện tích này tập trung nhiều hơn tại các điểm nhọn và nhô cao trên mặt đất như các ngọn cây, đỉnh tháp, hoặc các đồ vật bằng kim loại,… Khi đám mây dông tích điện này di chuyển xuống gần mặt đất, các ion trái dấu đủ gần nhau sẽ lập tức phát ra một tia sét.
Phân biệt dông, sấm và sét
Nhiều người thường nhầm lẫn 3 khái niệm này, tuy rằng có thể chấp nhận vì chung khá tương đồng nhau nhưng để hiểu cặn kẽ thì bạn phải làm rõ 3 thuật ngữ này.
Dông là gì?
Dông là hiện tượng thời tiết xấu, kèm theo sấm, chớp xảy ra trong một khoảng thời gian. Cơn dông được hình thành khi có khối không khí nóng ẩm chuyển động lên cao. Một cơn dông có thể kéo dài từ 30 phút cho đến cả chục tiếng đồng hồ và có thể trải rộng lên tới vài chục hoặc vài trăm km.
Khi cơn dông ở giai đoạn hình thành, sự phân bố điện tích trong đám mây khá phức tạp. Thông thường mây dông có kết cấu như sau: vùng điện tích âm chính nằm ở khu vực độ cao 6 km, vùng điện tích dương ở phần trên đám mây ở độ cao 8-12km và một khối điện tích dương nhỏ phía dưới chân mây. Trong cơn dông, bạn có thể bắt gặp hình ảnh các tia sáng chớp tắt liên tục, đó là khi những đám mây phóng điện với nhau vì trái dấu điện tích.
Dông là hiện tượng thời tiết xấu, kèm theo sấm, chớp xảy ra trong một khoảng thời gian
Sét
Như đã nói ở trên, sét là hiện tượng phóng điện khi điện tích trái dấu giữa 2 vùng đủ mạnh. Sét có hai loại là sét dương và sét âm. Sét âm chủ yếu xuất hiện từ phần dưới đám mây đánh xuống đất, loại sét này chiếm đến 90% nên chúng ta hay gặp loại này nhất. Sét dương thường xuất hiện từ trên đỉnh đám mây đánh xuống, loại sét này xuất hiện rất bất ngờ và gây nguy hiểm lớn cho sinh vật trên mặt đất vì trời vẫn còn quang và phần dưới vẫn chưa đổ mưa. Không chỉ sét dương gây nguy hiểm vì tính bất ngờ của nó mà sét âm cũng nguy hiểm không kém, theo thống kê thì hầu hết các thiệt hại do sét đánh là từ sét âm gây ra.
Sấm
Sấm thường đi kèm với sét, nó là âm thanh do tia sét tạo nên, nhiều lúc chúng ta nghe thấy tiếng sấm nhưng không thấy rõ tia sét do bị che giữa các đám mây đen. Dân gian gọi tiếng sấm thành cái tên dân dã hơn là trời gầm.
Cách phòng chống sét đánh
Sét là một hiện tượng rất nguy hiểm và khả năng mất mạng khi bị sét đánh trúng là cực kỳ cao nên vì thế bạn cần tuân thủ các kinh nghiệm qua các hình ảnh sau đây để bảo đảm an toàn cho bản thân và mọi người xung quanh mỗi khi có các cơn dông.
Khi xảy ra sấm sét, bạn cần ở yên trong nhà, đóng kín và tránh xa các cửa sổ, cửa ra vào và hạn chế sử dụng các đồ dùng chạy bằng điện hoặc đồ dùng kim loại. Tránh những chỗ ẩm thấp như phòng tắm, bể nước,… Và đặc biệt không được dùng điện thoại ngoại trừ trường hợp cấp bách.
Nên rút các phích cắm các thiết bị điện trước khi có cơn dông, bởi các đường dây điện và dây điện thoại thường nối với lưới điện bên ngoài nên rất có thể bị sét đánh lan truyền vào nhà. Với các gia đình có sử dụng ti vi, cần rút ăng ten ra khỏi ti vi khi có dông, bởi ăng ten thường được mắc trên nóc nhà mà nơi này là vị trí sét "rất ưa thích".
Không được sử dụng điện thoại lúc có sấm sét
Nếu đang đi ngoài trời mà gặp cơn đông, hãy bình tĩnh thực hiện quy tắc nghe – nhìn. Khi tia sét loé lên và sau đó là tiếng sấm kèm theo, bạn hãy tính khoảng thời gian (giây) từ lúc thấy tia sét cho đến lúc bạn nghe thấy tiếng sấm. Sau đó chia số giây này cho 3 ẽ tính được khoảng cách từ bạn đến tia sét. Ví dụ: bạn nghe thấy tiếng sấm sau 6 giây kể từ lúc nhìn thấy tia sét, như vậy vị trí đứng của bạn cách tia sét là 6/3 = 2 km. Nếu bạn như khoảng thời gian bạn đếm được nhỏ hơn 30 giây (cách ~10km) thì bạn đang nằm trong tầm ngắm của tia sét rồi đấy nên hãy nhanh chóng tìm chỗ trú ẩn ngay như nhà dân, văn phòng,… Nhưng tuyệt đối không được nấp dưới các gốc cây, gần hàng rào sắt hoặc các khu vực cao hơn xung quanh. Nếu đang cầm các vật dụng bằng kim loại như cuốc, xẻng, xe đạp, xe máy,… thì cần để ra xa khoảng 10 m.
Xe ô tô là một nơi an toàn giúp bạn tránh khỏi nguy cơ sét đánh
Nếu bạn đang ở giữa đồng hoặc bãi đất trống mà không thể tìm chỗ ẩn nấp thì cần bình tĩnh, vứt bỏ mũ nón, ngồi xuống hoặc cúi thấp người, 2 tay ôm cổ và nhón chân để phần tiếp xúc của người với mặt đất càng ít càng tốt. Nếu cảm thấy tóc dựng lên thì điều đó có nghĩa bạn có thể bị sét đánh bất cứ lúc nào, lúc này cần chạy thật nhanh ra xa khỏi vị trí hiện tại. Tuyệt đối không được nằm xuống đất hoặc đặt tay xuống đất và không được đứng thành nhóm người gần nhau.
Hi vọng bài viết trên đây đã giúp bạn hiểu hơn về sấm sét, tia sét không có "mắt" nên bạn không được chủ quan để tránh những hậu quả đáng tiếc nhé. Theo dõi trang tin thời tiết để cập nhật nhiều hơn các bài viết thú vị trong đời sống và tra cứu tin tức dự báo thời tiết hằng ngày.
- Có thể bạn sẽ quan tâm: Mặt trời mọc hướng nào?
